Söz, her şeyi altüst eden bir rüzgârdır

Bir bilge olan Yusuf Has Hacib tarafından yazılan Kutadgu Bilig, bir ayağı Türk dünyasına, diğer ayağı da İslâmi naslara dayanan, sahasında özgün bir eserdir.  Kutadgu Bilig bizim temel klasik eserlerimizdendir. Güzellik, doğruluk, iyilik üstüne yazılmış olan eser, maddi ve manevi, dünyevi ve uhrevi, kısacası yaratılışımızdan itibaren bu dünyada ve ahirette mutluluğu yakalayabilmek, kurtuluşa erebilmek için gerekli olan bilgileri vermektedir.

Milli değerlerimizi tanıyabileceğimiz eserlerden biri olan Kutadgu Bilig, on birinci yüzyıldan günümüzü aydınlatan bir ışık saçmaktadır.  Bu ışıklardan bize aktarılan konulardan biri de haset etmemektir. Eserde anlatılan, bizim ruh dünyamızı coşturan, doyuran manevi ışık diyebileceğimiz sözler şöyledir:

“Hayatını sevinç içinde geçirmek dilersen kimseye haset etme. Uzun ömür dilersen sofranı aç. Kimsesiz ve yoksul, aç ve çıplak, dost ve düşman kimi bulursan doyur, giydir.  

Kendini herkese sevdirmek istersen sözün doğru olsun, dilin tatlı olsun, özün ve sözün birbirini tutsun. Zengin olmak istersen kanaatkâr ol. İnsanların senden övgü ile söz etmelerini istersen onlara karşı güler yüzlü ol ve tatlı dil kullan. Kendine hürmet edilmesini istersen başkalarına hürmet göster. İnsana karşı, insanlık göstermek insanlığın göstergesidir.

İnsanların aslını öğrenmek istersen düşüncesine, sözüne ve hareketlerine dikkat et. Bunlar onun özüne şahitlik ederler.

Adi ve küstah kimselerden uzak dur. Bütün kavgalara bu küstah kimseler sebep olur.

Öfkeli kimselerden uzak dur, öfkelendikleri zaman dostluk haklarını ayakları altına alırlar.

Gönül sırrını kimseye açma, sonra zahmet çekersin.

Sürekli artan bir yakınlık görmek istersen tamahkârlığı ortadan kaldır.

Eğer yüzünün hep gülmesini istersen doğru ol.

Sözünün ve şahsının itibarını kırmak istemiyorsan her işe karışma.

Şeref ve itibarını korumak dilersen ağzından yalan söz çıkmasın.

Senden önce ikbale ermiş olanlarla anlaşmayı dene, yoksa yemeğin zehir olur.

Eğer sözünün seçkin ve etkili olmasını istersen, ancak sorulduğunda cevap ver. Cevabın doğru ve dürüst olsun. Boşboğazlık etme, başkalarını çekiştirme, dedikoduya katılma, kendin dedikodu yaparak fitne çıkarma.

Söz, her şeyi altüst eden bir rüzgârdır.

Kendinden büyüklerin sözüne karşı gelme, cevap vereceğin zaman kaba konuşma.

Büyüklere saygı göster, saygıda kusur etme. Bu yükselmenin anahtarıdır. Onların mutluluğu sana da bulaşır. Dostlarını ve akranlarını sık sık ziyaret et. Onlarla ilişkini kesme.

Sana gerçek hürmet gösterenleri saygı ile karşıla, saygısızları ise görmezlikten gel, yakın durma; böylece onlara saygı gösterme gayretinden kurtulmuş olursun. Başkaları sana nasıl davranırsa sen de öyle davran. Tatlı söz söyleyenlere, tatlı sözle karşılık ver.

İyilere karşı iyilikleri hangi derecede olursa olsun sen daima en üst seviyede iyi ol. Kötülere karşı ise kötülükleri derecesinde karşılık ver.

Kayalardaki yankı bile aynısı ile karşılık verir. Sen ondan aşağı kalma. “Siz” diyenlere sen de “siz” sözünü kullan ki karşındakine nazik davranmış olasın.”