Ergenlik ve gençler üzerine yaptığı çalışmalarla dünya çapında bir üne kavuşan nöropsikiyatrist yazar Dr. Daniel J. Siegel’in “Brainstorm” kitabı Tuti Kitap tarafından “Ergen Beyin Rehberi” adıyla Türkçeye kazandırıldı. Eylül ayında okurlarıyla buluşan kitap ebeveynlere, çocuklarının hayatındaki en zorlu gelişim dönemlerinden olan ergenliği bir kazanım haline nasıl getirebileceklerini gösteriyor.
Kitapta ergenlik nedir; ergenlikte beyin nasıl çalışır; ergenlik zorluk mudur, yoksa fırsat mıdır; bu süreç boyunca kullanılabilecek pratik tavsiyeler nelerdir gibi sorulara ayrıntılı cevaplar veren Dr. Daniel J. Siegel, bilinçli bir yönetimle çocukların en önemli ve zorlu gelişim dönemi olan ergenliğin onun bütün hayatını şekillendirecek bir fırsata dönüştürülebileceğini ileri sürüyor.
Dr. Daniel J. Siegel bunu şu şekilde açıklıyor: “Ergenlik, zorlu olduğu kadar şaşırtıcı da bir dönemdir. Çünkü beyin, 12-24 yaşlar arasında büyük ve önemli bir değişim geçirir. Bu beyin gelişimi de gençlerin davranışlarını ve ilişkilerini etkiler. Haliyle birçok ebeveyn, ergenliğe korku ve endişeyle yaklaşır. Halbuki ergenlik, çözülmesi gereken bir problem yahut katlanılması gereken bir zorluklar dönemi değil; aslında bir cesaret ve yaratıcılık kaynağıdır.”
Her anne-baba ve ergenlik yaşındaki gençlerle ilgilenen eğitimciler için bir başvuru kaynağı olabilecek “Ergen Beyin Rehberi” kitabında Dr. Daniel J. Siegel, çocukların ergenlik dönemini doğru anlayabilmek için öncelikle beynin bu dönemde geçirdiği değişimlerden haberdar olunması gerektiğini belirtiyor. Ona göre 12 ile 24 yaşları arasında insanlar hayatlarındaki en büyük büyüme ve olgunlaşma evresini yaşarlar.
İki çocuk yetiştirdiğini ve aynı zamanda çocukluk ve ergenlik dönemindeki gençlere ve onların ailelerine rehberlik eden bir psikiyatrist olduğunu söyleyen yazar, konuyu araştırmaya başladığında faydalanabileceği kitap bulmakta zorlanmış. Bu ihtiyacı karşılamak amacıyla da bu kitabı kaleme almış. “Ergen Beyin Rehberi”, hayatın bu döneminin ergenler ve yetişkinler üzerindeki müspet yönleri
üzerinde yoğunlaşma ihtiyacından ortaya çıkmış.
Yazara göre ergenlik yıllarını yaşayış biçimimiz hayatımızın geri kalanını nasıl yaşayacağımızı da belirliyor. Bu dönemin kendine özgü fırsatlarını avantaja veya dezavantaja dönüştürmek bu açıdan belirleyici oluyor. Ergenlik döneminde beynimizde dört önemli değişim gerçekleşmektedir: Orijinallik arayışı, sosyal ilişkiler, artan duygusal yoğunluk ve yaratıcı araştırıcılık. Bu değişimler kendi içlerinde hem avantajlar hem de dezavantajlar barındırır. Ayrıntılar için Dr. Daniel J. Siegel’in bu konuda yaptığı açıklamalara başvuralım:
1. Orijinallik arayışı
Orijinallik arayışı hayatı daha iyi hissetmeyi ve hayatta daha anlamlı ilişkiler oluşturmayı sağlayan ergen beyninin devrelerindeki ödül ihtiyacından doğar.
Dezavantaj: Heyecanı aşırı önemserken riski göz ardı eden sansasyon arayışı ve risk alma, tehlikeli davranışlar ve yaralanmalarla sonuçlanabilir. Hızlı harekete geçme dürtüsü, durup sonuçlarını düşünmeden bir fikri aksiyona çevirebilir.
Avantaj: Orijinalliği araştırmanın, hayatın büyüleyiciliğine ve bir şeyleri yapmanın yeni yollarını tasarlama ve bir maceracı olarak yaşama isteğine dönüşmesiyle birlikte değişime açık olmak ve tutkulu yaşamak ortaya çıkar.
2. Sosyal ilişkiler
Sosyal ilişkiler yaşıtlarla bağlantıyı güçlendirir ve yeni arkadaşlıklar meydana getirir.
Dezavantaj: Yetişkinlerden tamamen izole olmuş ve sadece yaşıtlarıyla çevrelenmiş gençlerde riskli davranışlar artar. Yetişkinlerle yetişkin bilgisinin ve mantığının reddedilmesi bu riskleri artırır.
Avantaj: Sosyal ilişki kurma isteği birbirini destekleyici arkadaşlıklar sağlar. Araştırmalar bu ilişkilerin hayat boyu sağlığın, uzun yaşamın ve mutluluğun kaynağı olduğunu göstermiştir.
3. Duygusal yoğunluğun artması
Artan duygusal yoğunluk, hayata dirilik kazandırır.
Dezavantaj: Yoğun duygusallık günümüzü yönlendirerek ani karar vermeye, huysuzluğa ve aşırı, bazen de gereksiz tepkiler göstermeye neden olabilir.
Avantaj: Duygusal yoğunlukla yaşanan bir hayat, enerjiyle ve bu dünyada var olduğu için coşkunluk ve şevk veren istekle dolabilir.
4. Şuurlu ve yaratıcı araştırıcılık.
Bir ergenin kavramsal düşünmeye ve soyut muhakemeye başlaması, onu mevcut durumu sorgulamaya, problemlere kapalı kutunun dışında düşünerek çözümler bulmaya, yeni fikirler üretmeye ve yeni buluşlara yönlendirir.
Dezavantaj: Gençlik yıllarında hayatın anlamını araştırmak, kimlik bunalımına, akranlarının baskısına açık olmaya, amaç ve yönelim eksikliğine neden olabilir.
Avantaj: Zihnimizin şuurlu bir şekilde dünyayı yeni yollarla düşünmeyi, görselleştirmeyi ve algılamayı, bunun yanı sıra muhtemel tecrübeler yelpazesini yaratıcı bir şekilde araştırmayı başarması durumunda, bazen yetişkin hayatını istila eden tekdüzelik hissiyatı minimize edilebilir ve yerine "sıradanın sıra dışılaşması" tecrübesinin tohumları atılabilir.
